Son illərdə Azərbaycan təhsil sistemində yeniliklər və islahatlar həyata keçirilsə də, bəzi hallarda müəllim və şagird münasibətlərində ciddi problemlər müşahidə olunur. Bu problemlərdən biri də Abşeron Gənclər Şəhərciyi, Xırdalan şəhərində yerləşən 10 saylı tam orta məktəbdə baş verən, Zeynallı Ümüd Rəşad oğlunun riyaziyyat müəlliməsi Rüstəmova Mətanət tərəfindən döyülməsi hadisəsidir. Bu insident cəmiyyətin diqqətini məktəblərdə şiddətin artması, müəllimlərin peşə etikası və təhsil sisteminin sosial məsuliyyəti kimi mövzulara yönəltmişdir.
Mətanət Rüstəmovanın 7ç sinif şagirdi Ümüdə qarşı fiziki zor tətbiq etməsi hadisəsi məktəbin daxilində baş versə də, qısa zamanda ictimaiyyətin diqqət mərkəzinə çevrildi. Bu hadisənin yaranma səbəbləri, müəllimin şagirdə qarşı sərgilədiyi zorakılığın məntiqsizliyi və onun mənəvi nəticələri geniş müzakirə mövzusu oldu. Bu kimi hallar cəmiyyətimizdə təhsil sisteminə olan inamı sarsıdır və gələcək nəsillərin düzgün yetişdirilməsinə mane olur.
Məktəblərdə şiddətin baş verməsi təkcə həmin hadisəyə məruz qalan şagirdi deyil, həmçinin digər şagirdləri, onların valideynlərini və ümumilikdə cəmiyyəti mənfi təsirləndirir. Şagirdlərin məktəbə olan etibarı azalır, onların psixoloji vəziyyəti pozulur və bəzən təhsildən uzaqlaşma hallarına gətirib çıxarır. Bu hadisə də Ümüdün həm fiziki, həm də mənəvi sağlamlığına ciddi zərbə vurmuşdur. Belə hadisələr məktəb divarları arasında baş versə də, onların təsiri məktəbdən kənara çıxaraq cəmiyyətin ümumi mənəvi atmosferinə təsir edir.
Rüstəmova Mətanətin bu davranışı müəllimlərin peşəkar etikası mövzusunu bir daha gündəmə gətirir. Müəllimlik peşəsi təkcə akademik biliklərin ötürülməsi ilə məhdudlaşmır, o həm də şagirdlərin mənəvi inkişafını təmin etməyi nəzərdə tutur. Müəllimlər şagirdlərə nümunə olmalıdırlar, lakin bu hadisədə müşahidə olunan davranış əksinə, nümunəvi olmayan və qınanmalı bir hərəkətdir.
Peşə etikasına görə, müəllim şagirdlərlə münasibətdə dözümlü, ədalətli və hörmətli olmalıdır. Bu cür zorakı davranışlar müəllim nüfuzunu zədələyir və peşənin dəyərini aşağı salır. Təəssüf ki, bəzi hallarda müəllimlər, öz şəxsi emosiyalarını idarə edə bilməyərək, şagirdlərə qarşı zor tətbiq edirlər ki, bu da qəbuledilməzdir.
Hadisə təhsil sistemindəki genişmiqyaslı problemləri üzə çıxarır. Müəllimlərin peşə hazırlığı, məktəb idarəetməsinin səmərəliliyi və şagirdlərin hüquqlarının qorunması ilə bağlı ciddi tədbirlər görülməlidir. Təhsil Nazirliyi və məktəb rəhbərliyi bu kimi hadisələrin təkrarlanmaması üçün daha ciddi mexanizmlər tətbiq etməlidir. Müəllimlərin peşəkar inkişaf proqramlarına daha çox diqqət yetirilməli, onlara stress və emosional idarəetmə üzrə təlimlər verilməlidir.
Valideynlər və ictimaiyyət də belə halların qarşısının alınmasında mühüm rol oynayır. Valideynlər öz övladlarının təhsil aldığı mühit haqqında məlumatlı olmalı, məktəblərlə sıx əməkdaşlıq etməlidirlər. Şagirdlərə qarşı zorakılıq halları müşahidə edildikdə, valideynlər dərhal müvafiq qurumlara müraciət etməli və hadisənin obyektiv araşdırılmasını tələb etməlidirlər. İctimaiyyət isə bu cür hadisələri diqqətdə saxlamalı və onların qarşısının alınması üçün səs qaldırmalıdır.
Belə hallarda müəllimlərin hüquqi məsuliyyət daşıması vacibdir. Şagirdlərə qarşı fiziki və mənəvi zor tətbiq edən müəllimlər qanun çərçivəsində cəzalandırılmalıdır. Bununla yanaşı, məktəb rəhbərliyi də öz məsuliyyətini dərk etməli və bu cür hadisələrin qarşısını almaq üçün preventiv tədbirlər görməlidir. Məktəblərdə şagird hüquqlarını qoruyan xüsusi komissiyalar yaradılmalı və hər bir şikayət diqqətlə araşdırılmalıdır.
Zeynallı Ümüdün başına gələn hadisə Azərbaycan təhsil sistemində köklü dəyişikliklərə ehtiyac olduğunu bir daha göstərir. Müəllimlər arasında etik normaların təbliği, onların peşəkar hazırlığının artırılması, məktəblərdə şagird hüquqlarının qorunması üçün hüquqi mexanizmlərin gücləndirilməsi vacibdir. Cəmiyyət olaraq məktəbdə baş verən bu kimi xoşagəlməz halların qarşısını almaq üçün həmrəy olmalıyıq.
Ümid edirik ki, bu hadisə nəinki 10 saylı məktəbdə, həm də bütün ölkə üzrə məktəblərdə müəllim-şagird münasibətlərinin sağlamlaşdırılmasına səbəb olacaqdır. Gələcək nəsillərin xoşbəxt və təhlükəsiz mühitdə təhsil alması üçün hər birimizin üzərinə məsuliyyət düşür. Bu məsuliyyəti dərk edərək həm təhsil sistemimizi, həm də gələcəyimizi qorumaq hər birimizin borcudur.(heqiqixeber.az)
Qarşı tərəfin cavab haqqını tanıyırıq.