Əkrəm Bəydəmirli
Xudafərin körpüsü haqqında hər zaman kitablardan oxumaqla, bəzi video görüntüləri seyr etməklə kifayətlənirdik. Nəhayət həmin tarixi məkana Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin dəstəyi ilə səfər etmək imkanı yarandı. Onu da xatırlatmaq istərdim ki, Silahlı Qüvvələrimiz Xudafərin körpüsünün yerləşdiyi Cəbrayıl rayonunu 4 oktyabr 2020-ci ildə, Xudafərin körpüsünü isə 18 oktyabr 2020-ci il tarixində işğaldan azad edib.
Tarixi yurd yerlərimizə, işğaldan azad olunmuş torpaqlarımıza gedərkən hər zaman şüküranlıığımı bildirirəm. Çünki həmin məkanlara səfərimiz nəticəsində ruhumuza rahatlıq gətirən qəribə hisslər insanı bürüyür. Bu duyğular maddiyyatla mənəviyyatın, faniliklə əbədiliyin, insanlıqla vəhşiliyin və digər tərsmütənasibliklərin mahiyyətini ortalığa çıxarır.
Erməni küfründən qurtulan Xudafərin körpüsü Cənubla Şimal arasında Azərbaycanın orta əsr şəhərlərini birləşdirən karvan yolunun üstündə tikilmiş mühüm keçid məntəqəsi olub. O həm də mühüm hərbi-strateji əhəmiyyət daşıyııb. Tarixi mənbələrə görə, Araz çayının ən dar, qayalıqla əhatələnən yerində inşa edilmiş ilk körpü VIII əsrin sonu – IX əsrin əvvəllərindən başlayaraq, XIX əsrə kimi fəaliyyət göstərmişdir. Kərpic körpü isə XII əsrdə tikilmişdir.
Araz çayı üzərində tarixən çox körpülər tikilib. Lakin bunlardan ən etibarlısı Xudafərin olub. Erməni küfrü hətta Xudafərini də çox qəhərləndirib. Ancaq sakit axan Araz çayı təmkinini pozmadan həm bizə, həm də Xudafərinə təskinlik verir. Körpünün kənarındakı Xudafərin kəndində, həmçinin digər yaşayiş yerlərimizdəki uçulub dağıdılmış evləri görəndə əliqabarlı azərbaycanlılar, beli bükülmüş ev sahibləri gözümün qabağına gəldi. Axı orta statistik bir azərbaycanlının bir evi tamamilə inşa etməsi neçə illərin hesabına başa gəlirdi. Nəisə, tariximizdən silinməyən Xudafərin səhifəsinə keçmiş olsun deyərək geri dönrürük.
Geri dönüş zamanı Cəbrayıl rayonundakı “Dostluq” bulağını ziyarət etdik. Ancaq anlaya bilmədim bu bulağa niyə dostluq adı verilib. Axı tarix boyu sadəlövh dostluq, unutqanlıq, milli dəyərlərə biganəlik bizə fəlakət gətirib.
Arazboyu gəldikcə bir vacib məqam diqqətimi cəlb edirdi. Çayın o biri tərəfində, Güney Azərbaycandakı obalardan bizi seyr edən soydaşlarımız, xüsusilə azyaşlılar bizə əl edib, Vətəndən Vətənə salam göndərirdilər. Sanki onlar da Xudafərinin azadlığına sevinirdilər. Nəhayət geri dönərkən Arazın o tayındakı türk obalarında yanan işıqlar gözümüzdən yayınmır. Ümid edirik ki, erməni işğalından azad olumuş bizim bütün obalarımızda o işıqlar yanacaq.
Nəhayət işğaldan azad olunmuş ərazilərimizə təşkil olunan səfərlərin əhəmiyyəti haqqında qısaca bəzi məqamları qeyd etmək istərdim. İstər xarici qonaqların, istərsə də yerli nümayəndələrin belə səfərləri çox zəruridir. Bu yalnız gedib orada şəkil çəkdirib sosial şəbəkələrdə paylaşmaqdan ibarət deyil. Həmin məkanlarda gördüklərimiz yaddaşımıza silinməz bir informasiya ötürür. Bu məlumatlar paylaşılır, dünyaya çatdırılır.
Digər tərəfdən biz işğaldan azad olunmuş əraziləri gördükcə reallığı daha dərindən dərk etmək imkanı yaranır. Düşmən tərəfdən dağıdılmış şəhərləri, kəndləri gördükcə, biz millət olaraq haradan-haraya gəldiyimizi, nəyin necə baş verdiyinin, başımıza hansı bəlaların gəldiyinin fərqində oluruq. Ona görə, bu müqəddəs torpaqlarımızda bu vaxta qədər baş verənlərin bir daha baş verməməsi haqqında hər zaman düşünməliyik.
Belə dönəmlərdə milli kimliyimizə, dəyərlərimizə, dövlətçilik ənənələrinə zərbə vuran qollar qandallanmalı, əxlaqa zidd ideoloji layihələr düşüncə sərhədimizə, könül dünyamıza yaxın buraxılmamalıdır. Onu da ututmamalıyıq ki, milli kimliyini, dəyərlərini itirən xalqların başı hər zaman dərddə olur.
İşğaldan azad edilmiş yurd yerlərimizlə bağlı informasiya yayımı işini daha peşəkar və davamlı istiqamətə yönəltmək olar. Orada səfərdə olan QHT, media nümayəndələrinin və müxtəlif sənət adamlarının potensialından düzgün istifadə edərək işğaldan azad olunan hər şəhər, hər kənd haqqında sənədli, bədii filmlər çəkmək mümkündür. Bir daha onu qeyd etmək istərdim ki, bu işləri kampaniyaçılıqdan, uraçılqdan uzaq olub, yalnız peşəkarların iştirakı ilə etmək mümkündür. Əks təqdirdirdə səfərlərin və görülən işlərin effekti o qədər hiss olunmaz.